Biện Pháp Phòng Ngừa Bệnh Bạch Hầu

Bệnh bạch hầu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, phổ biến ở trẻ nhỏ và người lớn chưa có miễn dịch. Mặc dù đã có vắc-xin phòng ngừa, bệnh này vẫn chưa được loại trừ hoàn toàn ở Việt Nam.

1. Tình Hình Dịch Bệnh

Trước đây, bệnh bạch hầu khá phổ biến ở nhiều địa phương. Tuy nhiên, sau khi vắc-xin phòng ngừa được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng, số ca bệnh đã giảm đáng kể. Dù vậy, hiện nay, bệnh vẫn còn xuất hiện ở một số khu vực, thậm chí đã có trường hợp tử vong. Vì thế, việc phòng ngừa bệnh bạch hầu là rất cần thiết để ngăn chặn sự bùng phát của dịch bệnh.

2. Khái Niệm Về Bệnh Bạch Hầu

Bạch hầu là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, có thể xuất hiện trên da và các màng niêm mạc như kết mạc mắt và bộ phận sinh dục. Bệnh này vừa là bệnh nhiễm trùng vừa là bệnh nhiễm độc, với tổn thương nghiêm trọng do ngoại độc tố của vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra. Vi khuẩn này lây truyền trực tiếp qua đường hô hấp hoặc gián tiếp qua các vật dụng có dính chất tiết của người nhiễm.

3. Đặc Tính Của Vi Khuẩn Bạch Hầu

Vi khuẩn bạch hầu rất nhạy cảm với các yếu tố vật lý và hóa học. Dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp, chúng chết sau vài giờ; dưới ánh sáng khuếch tán, chúng chết sau vài ngày. Ở nhiệt độ 58°C, vi khuẩn sống được 10 phút, và trong môi trường phenol 1% hoặc cồn 60 độ, chúng chỉ sống được 1 phút. Năm 1923, vắc-xin giải độc tố bạch hầu đã được phát hiện, giúp kiểm soát dịch bệnh này trên toàn thế giới.

4. Triệu Chứng Của Bệnh

Bệnh bạch hầu có các triệu chứng như viêm họng, viêm mũi, viêm thanh quản, cổ họng đỏ, nuốt đau, da xanh xao, mệt mỏi, nổi hạch dưới hàm gây sưng tấy vùng cổ, và khi khám thấy có giả mạc. Thể bệnh bạch hầu thanh quản đặc biệt nặng, thường gặp ở trẻ em, với các triệu chứng như nhiễm độc thần kinh, tê liệt thần kinh sọ não, thần kinh cảm giác, thần kinh vận động ngoại biên, và có thể viêm cơ tim. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây tử vong trong vòng 6-10 ngày. Bệnh có thể được chữa trị bằng huyết thanh.

5. Tiêm Vắc-Xin Phòng Ngừa Bạch Hầu

Tiêm vắc-xin là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh bạch hầu. Vắc-xin phòng bệnh bạch hầu có trong các loại vắc-xin kết hợp như vắc-xin 3 trong 1, 4 trong 1, 5 trong 1, và 6 trong 1 dành cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến 6 tuổi.

Vắc-xin 6 trong 1: Phòng ngừa ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B, bại liệt và bệnh do Hib.
Vắc-xin 5 trong 1: Phòng ngừa ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt và bệnh do Hib.
Vắc-xin ComBE Five: Phòng ngừa ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm màng não mủ/viêm phổi do Hib và viêm gan B.
Vắc-xin 4 trong 1: Phòng ngừa bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.
Vắc-xin 3 trong 1: Phòng ngừa bạch hầu, ho gà, uốn ván.

Trẻ từ 2 tháng tuổi có thể bắt đầu tiêm vắc-xin với 4 mũi cơ bản vào các tháng 2, 3 và 4, sau đó nhắc lại mũi thứ tư cách mũi thứ ba khoảng 1 năm. Tiêm nhắc lại sau 7 năm và cứ mỗi 10 năm một lần. Nếu trẻ bắt đầu tiêm khi đã trên 6 tuổi, cần thực hiện 2 mũi cách nhau 30 ngày và mũi nhắc lại thứ ba sau 6-9 tháng từ mũi thứ hai.

Người lớn cần duy trì tiêm phòng bạch hầu bằng một mũi vắc-xin tổng hợp mỗi 10 năm, bắt đầu từ mũi cuối cùng trong độ tuổi từ 14-16. Nếu không nhớ lần cuối cùng đã tiêm phòng khi nào, cần tiêm 2 mũi cách nhau 30 ngày và nhắc lại bằng mũi thứ ba sau 6-9 tháng từ mũi thứ hai.

6. Biện Pháp Phòng Ngừa Toàn Xã Hội

Tổ chức tiêm chủng đầy đủ theo Chương trình tiêm chủng mở rộng.
Tuyên truyền giáo dục sức khỏe, đặc biệt là cho các bà mẹ và thầy cô giáo, để nhận biết và phát hiện sớm bệnh, cách ly và phòng bệnh bằng cách tiêm chủng đầy đủ.
Tất cả bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh bạch hầu cần được cách ly nghiêm ngặt cho đến khi có kết quả xét nghiệm âm tính với vi khuẩn bạch hầu 2 lần.
Những người tiếp xúc mật thiết với người bệnh cần được xét nghiệm vi khuẩn và theo dõi trong vòng 7 ngày. Tiêm một liều kháng sinh Penicillin hoặc uống kháng sinh Erythromycin từ 7-10 ngày cho những người bị phơi nhiễm.
Nếu bệnh nhân có xét nghiệm vi khuẩn dương tính, cần được điều trị kháng sinh và tạm thời nghỉ việc tại các trường học hoặc cơ sở chế biến thực phẩm đến khi có kết quả xét nghiệm âm tính.
Những người đã tiêm phòng trước đây vẫn nên tiêm nhắc lại một liều giải độc tố bạch hầu nếu tiếp xúc với người bệnh.
Nếu không thể thực hiện các xét nghiệm, phải cách ly người bệnh sau 14 ngày điều trị bằng kháng sinh.
Nhà ở, nơi giữ trẻ và lớp học cần thông thoáng, sạch sẽ và đủ ánh sáng.
Tăng cường giám sát và phát hiện các trường hợp viêm họng giả mạc tại những nơi có ổ dịch cũ.
Tiến hành ngoáy họng bệnh nhân và những người lân cận để xét nghiệm tìm người lành mang vi khuẩn bạch hầu.
Định kỳ đánh giá tiêm chủng mỗi 5 năm và/hoặc thực hiện phản ứng Schick để đánh giá tình trạng miễn dịch bạch hầu.
Sát trùng và tẩy uế tất cả các đồ vật liên quan đến bệnh nhân bằng cresyl, cloramin B. Bát đũa, chăn màn và quần áo của người bệnh cần được luộc sôi; sách vở và đồ chơi cần được phơi nắng.